Këshillimi Smart - Trendi i vajit të ullirit

Trendi i vajit të ullirit në Europë 2024-2025

Shqipëria gjatë vitit 2023 ka eksportuar 5,290 ton vaj ulliri, me një çmim mesatar 5 USD/kg. Vlera totale e eksportit të vajit të ullirit për vitin 2023 është 26.7 milion USD. Sasia më e madhe e vajit të ullirit është eksportuar në Itali, 4,838 ton me një vlerë të gjeneruar prej 24.3 milion USD. Sasia e dytë më e madhe e eksportuar është në USA, plot 214 ton, me një vlerë prej 914,776 USD. Kjo statistikë eksporti e vitit 2023 i përket prodhimit të vajit ullirit në vitin 2022, ku Shqipëria kishte një prodhimtari super të lartë. Ndërkohë Shqipëria ka importuar nga Italia (në vitin më të vështirë për Italinë), po në vitin 2023, plot 620 ton vaj ulliri, me një vlerë prej 4.1 milion USD. Pra importi nga Italia rezulton me një vlerë prej 7 $/kg.

Si paraqitet trendi i çmimeve të vajit të ullirit?

Sipas DG Agri (Drejtoria e Përgjithshme për Bujqësi dhe Zhvillim Rural në BE), në vitin 2024/25 prodhimi i vajit të ullirit në BE pritet të kthehet në nivele mesatare (+31%) pas dy vite prodhimi të ulët dhe me çmime rekord. Ndërsa disponueshmëria rritet, çmimet duhet të bien gradualisht dhe konsumi të rritet (+7%). Disponueshmëri më e lartë do të favorizonte eksportet (+10%) dhe do të pengonte importet (-7%). Në përgjithësi, prodhimi i vajit të ullirit në BE duhet të arrijë në 2 milionë ton (+31% nga viti në vit) duke shkaktuar një rënie të çmimit dhe duke nxitur gradualisht një rikuperim të konsumit (+7%). Importet pritet të bien (-7%), por efekti mund të jetë i kundërt nëse rritet prodhimi i vajit të ullirit në Tunizi dhe Turqi, duke pasur parasysh konkurrencën e tyre në çmim. Çmimet e prodhimit të vajit të ullirit në BE arritën një nivel të lartë të paprecedentë në 2022/24. Pavaresisht prodhimtarisë së ulët gjatë vitit 2022, statistikat tregojnë që edhe në Janar 2024 çmimet mesatare në Spanjë ishin 903 euro/100 kg për vajin ekstra virgin, 851 euro/100 kg për vajin virgin dhe 845 euro/100 kg për vajin lampant (kualitet i ulët). Në vazhdim, viti 2024, ka rezultuar me një çmim në rënie të lehtë duke qenë se ka një pritshmëri për një konsolidim mesatar të tregut gjatë 2024/25. Megjithatë, çmimet janë ende rreth dyfishi i mesatares 5-vjeçare.

Për t’u bërë pjesë e tregut elitar Europian, fermerët dhe përpunuesit Shqiptar duhet të organizohen në nivele lokale marketimi, laboratorë lokal analizash dhe me vulë cilësie të rregjistruar.