Financimi i serave në mbjelljet e dyta

Shqipëria bën pjesë në brezin subtropikal, me lagështirë të hemisferës veriore dhe përfshihet në zonën klimaterike mesdhetare, me dimër relativisht të shkurtër e të butë (në zonën e ulët bregdetare) dhe shumë të lagësht, me verë të gjatë të nxehtë e shumë të thatë. Zona e ulët bregdetare ka kushte shumë të favorshme për prodhimin e perimeve veçanërisht prodhimin e perimeve në ambjente të mbrojtura duke i mbjellë 2-3 herë në vit. Shqipëria dallohet si një vend me ndriçim diellor të lartë, që lëviz nga 2731 orë në vit në Sarandë, 2772 orë në Vlorë, 2560 orë në Tiranë, 2433 orë në Korçë dhe 2046 orë në Kukës.

Struktura e mbjelljes në sera rezulton me kulturën e domates, e cila është bima perimore që zë sipërfaqen më të madhe në serrat e mbjella me 856 ha kulturë e parë ose rreth 44%, kastraveci me rreth 350 ha ose 18%, speci me rreth 280 ha ose 14%, pjepri me rreth 75 ha ose rreth 4% ndërsa perimet e tjera zënë rreth 20%.

Lushnja dhe Berati janë zonat me sipërfaqen më të madhe të serave dhe mbajnë peshën kryesore të perimeve për eksport. Në Lushnje janë rreth 616 ha me sera ose 30 % të gjithë sipërfaqes që janë në gjithë vendin, ndërsa në Berat janë rreth 572 ha ose 28%.

Përgatitja e serës për mbjelljet e dyta:

-       Pastrimi nga mbetjet e bimëve që kanë qënë të mbjella është puna e parë që bëjmë për përgatitjen e serave për mbjellje.

-       Punimi i thellë i tokës 35-40 cm është një masë e rëndësishme. Punimi përmirëson strukturën e tokës, aksesohet më lirshëm oksigjeni i nevojshëm për zhvillimin e mirë të sistemit rrënjor të bimëve. Përmbysen në thellësi farat e barishteve të këqija dhe rezervat e dëmtuesve dhe sëmundjeve kërpudhore. Frezimi dhe nivelimi i mirë i tokës krijon premisë për zhvillim normal dhe uniform të bimëve.

-       Dezinfektimi i serës dhe ambjenteve. Dezinfektimi i serës përfshin: tavat, konstrukti i serës etj., dezinfektimin e tokës me preparate për dëmtuesit e tokës (krimbat), nematodat etj. Në tokat ku kultivohen perimet sidomos në ambjente të mbrojtura në sera, mundësia për qarkullim është e vogël si rezultat krijohen rezerva biologjike të parazitëve shtazorë e bimorë, sidomos nematoda, kërpudha, baktere, viruse, dëmtues të tokës dhe barishteve të këqia. Luftimi i tyre bëhet me shumë mënyra por realisht është shumë i vështirë. Një metodë efektive për këtë është djellëzimi i serave.

Çfarë është djellëzimi dhe si kryhet?

Djellëzimi konsiston në ngrohjen e tokës në sera dhe në fushë duke e mbuluar me plasmas të trashësive dhe ngjyrave të ndryshme. Zakonisht kryhet pas vjeljes së produktit nga cikli i parë i serës, kryesisht bëhet në periudhën më të nxehtë Korrik-Gusht. Djellëzimi lufton nematodat, dëmtuesit e tokës, kërpudhat, barishtet e këqija që jetojnë deri në thellësinë 30 cm.

Proçedurat e kryerjes së djellëzimit përbëhet:

- Shkulja e bimëve me gjithë rrënjë dhe nxjerrja jashtë serës.

- Punimi, shkriftërimi dhe nivelimi i tokës.

- Në tokat ranore këshillohet një rulim i lehtë.

-Para se të vendosim plasmasin bëjmë ujitjen për të stimuluar çeljen e larvave të nematodës nga vezët, mbirjen e sporeve të kërpudhave aktivizimi i mbirjes së barnave të këqija etj.

Kostoja e parapërgatitjes për mbjelljen së bashku me djellëzimin kushton rreth 30,000 lek/ha.

Zgjedhja e fidanit, kultivarit dhe përzgjedhja e fidanishtes të specializuar.

Përzgjedhja e Fidanëve, që zakonisht prodhohen nga kompani të specializuara për prodhimin modular të fidanëve. Fidani duhet të ketë moshën rreth 55 - 60 ditë për mbjelljet e pranverës, të jetë i zhvilluar mirë me 7-8 gjethe, me lartësi 15-20 cm, trashësi e kërcellit 3-5 mm, pesha 10-15 gr. Gjithashtu të jetë i kalitur (i pjekur) mirë.

Zgjedhja e kultivarit, është një proçes i rëndësishëm. Para se të mbjellim në sipërfaqe të gjërë duhet të jetë bërë testimi i mëpërparshëm në prodhim për të parë nëse është i përshtatshëm për zonën apo jo. Gjithashtu duhet të mbjellim atë kultivar që kërkon tregu i brëndshëm ose eksporti sipas destinacionit.

Një serë prej 1 ha kërkon rreth 34,000 fidanë (+10% rezervë) dhe kosto e kësaj pjesë të investimit është rreth 1,000,000 lekë.

Institucioni mikro-financiar NOA, bazuar në kartat teknologjike të ri-përgatitura (reflektuar ndryshimet e çmimeve të inputeve), mbështet me kredi të favorshme fermerët që kultivojnë perime në sera, duke ofruar shpejtësi në proçesimin e kredisë brënda ditës dhe pa kolateral.