Investime në Baxho Qumështi

Sipas të dhënave të INSTAT, në vitin 2020, gjedhi shënoi rënie me 12.7% në krerë, por në disa rrethe të vogla, ku popullsia është më e plakur, numri i gjedhëve është përgjysmuar në një vit.

Nga të dhënat më të detajuara të INSTAT, sipas bashkive, numri i gjedhit ra me 58.6% në Dropull, 47.1% në Malësinë e Madhe, 44% në Gjirokastër, 36% në Memaliaj, 30% në Divjakë etj. Duke iu referuar të dhënave të popullsisë shihet se, rënia e bagëtive, sidomos gjedhit është më e pranishme në zonat ku popullsia është më e plakur.

Në krizë gjenden edhe tufëzat e të imtave për të cilat është vënë re një rënie me 8% në katër vitet e fundit për delet dhe një rënie me 30% t ë numrit të dhive. Kjo është reflektuar edhe në prodhimin e qumështit, i cili është ulur me gati 2% në katër vitet e fundit.

Bazuar në të dhënat e shoqatës së prodhuesve dhe përpunuesve të qumështit (ADAMA), në Shqipëri ka rreth 420 stabilimente te përpunimit të qumështit. Nga këto 330 stabilimente, ose 80% e numrit total, kanë kapacitete përpunuese të vogla 500 - 2,000 litra qumësht në ditë. Rreth 220 stabilimente përpunojnë djathë nga qumështi i deleve dhe i dhive në mënyre të thjeshtë duke përdorur teknologji tradicionale dhe operojnë me sezone. Kushtet e higjenës së këtyre stabilimanteve nuk janë në përputhje të plotë me kërkesat e legjslacionit Shqiptar dhe në përafërsi me Standartet e BE-së.

Kërkesat në rritje nga zbatimi i standarteve kombëtare të ushqimit, nënkupton kërkesë në rritje për investime të konsiderueshme përgjatë zinxhirit të vlerës për të përmbushur keto standardet. Përmirësimi i efiçencës dhe shqetësimi për të përmbushur standardet në nivel përpunuesi ka detyruar një numër biznesesh të investojnë në përmisimin e teknologjisë së përpunimit, përmirësimin e kapacitetit të përpunimit të qumështit (ndërtimi dhe rinovimi i baxhove, zgjerimi i kapaciteteve përpunuese ose investimi në linja të reja të përpunimit të qumështit). Kërkesat për investime janë nga më të ndryshmet, duke filluar nga përmisimi i kushteve higjeno-sanitare dhe deri tek përmisimi i teknologjisë së përpunimit.

Kush do të ishte një investim themelor në një baxho dhe çfarë përqasje financiare ofron institucioni NOA?

Investimi në një baxho qumështi me kapacitet përpunimi 2000-3000 litra qumësht në ditë, në një godinë ekzistuese, kushton rreth 81,300 euro. Një baxho e investuar sipas tabelës së mëposhtme është plotësisht konform me standartet kombëtare. Në një investim të tillë nevojitet dhe certifikimi me standartin HACCP ose ISO 22000.

Politika aktuale e granteve IPARD ka mundësuar një nderthurrje për institucionet financiare pasi ato kanë mundësinë për të bashkë-financuar investimet (stallat, zinxhiri i ftohjes, përpunimi i qumështit etj.) për investimin e 100% të shumës, nga e cila të paktën 50% mund të jetë kredi afatshkurtër (pjesa që duhet të rimbursohet nga granti pas kryerjes së investimit) dhe maksimumi 50% kredi afatgjatë për pjesën që duhet të paguhet nga përfituesi.

Gjithashtu shumë njësi të vogla të përpunimit të qumështit kanë probleme me likuiditetin që lidhen me procesin e teknologjisë së djathit. Kjo nevojë manifestohet ne veshtiresite ne aksesimin e kredive afatshkurtra për ta zgjidhur këtë nevojë.

Institucionit mikro-financiar NOA operon në gjithë zinxhirin e vlerës në bujqësi nëpërmjet dy instrumentave të rëndësishëm:

- Financimin e drejtpërdrejtë të agrobiznesit;

- Këshillim të specializuar.

Bazuar në vlerën e ilustruar në këtë buletin, një investim i tillë kushton rreth 81,300 euro mbështetet nga NOA me produkt të dedikuar, që konsiston në:  i) Proces shqyrtimi dhe disbursimi 72 oresh; ii) Me një kolateral në masën 50%; iii) Për një periudhë shlyerje 3-5 vjecare me 3-4 këste në vit sipas të ardhurave nga tregtimi i prodhimit.